’Poëzie van bosjesmannen’

In gesprek met Erik Menkveld en Marcel Möring over het 35e Poetry International Festival. Het slot van de driedelige serie over Poetry International.

Verschenen in Meander op 5 juni 2004

Erik Menkveld: “Het zit dit jaar allemaal zeer goed en slim in elkaar”

Menkveld kijkt als presentator vooral uit naar Antjie Krog

Erik, hoe sta je tegenover dit festival, wat maakt het interessant voor jou om hier te presenteren?

Ik volg Poetry International en dus ook dit festival met meer dan gewone belangstelling en liefde, omdat ik het een van de mooiste en interessantste poëziegebeurtenissen vind die ik ken, en vooral ook omdat ik zelf vijf jaar (van 1998 tot en met 2002) als programmamaker bij de organisatie betrokken ben geweest. Om nu, zonder verantwoordelijk te zijn, nog een steentje bij te kunnen dragen door een paar programma’s te presenteren – iets wat ik niet deed toen ik nog in de organisatie werkte – stemt mij buitengewoon gelukkig, zeker omdat het programma’s betreft met dichters die reken tot de beste in het Nederlandse taalgebied en ver daarbuiten: Tonnus Oosterhoff en Kees Ouwens.

Zie/merk je verschil in aanpak of opzet met andere jaren en zo ja hoe beoordeel je die verschillen? En hoe is dat voor de programmering, want daarmee hield je je in het verleden ook bezig?

Naar mijn vluchtige indruk zet het festival onder Bas Kwakmans nieuwe leiding vooralsnog de koers voort die vanaf 1996 door Tatjana Daan is ingeslagen. Wel zie ik interessante toevoegingen en onderdelen (zoals Poetry & Art, en veel aandacht voor film) en interessante oplossingen voor organisatorische problemen waar we in de jaren dat ik er werkte ook altijd mee tobden: hoe vul je de (publieksaantaltechnisch nogal moeilijke) zondagavond in; hoe verdeel je bekende en minder bekende dichters zo effectief en interessant mogelijk over de twee zalen en de verschillende programma’s (welke combinaties en contrasten maak je); hoe betrek je het publiek actief bij verschillende onderdelen en activiteiten. Voor mijn gevoel zit het dit jaar allemaal zeer goed en slim in elkaar, ik geloof niet dat ik me ergens zorgen over hoef te maken, haha.
Overigens ben ik erg benieuwd wat voor wegen het festival de komende jaren zal inslaan. Want de koers kan nog wel even mee, maar een nieuwe boeg kan nooit kwaad. Bepaalde onderdelen en programmaformules moeten af en toe vervangen of opgefrist worden. En ik ben benieuwd naar het persoonlijke ‘stempel’ dat het huidige team gaat drukken. Dit jaar voel ik me er nog zeer verwant mee, met het hoofdthema van de poëzie uit Heilige Geschriften bijvoorbeeld. Maar misschien gaan ze in de toekomst wel dingen doen waar ik onaangenaam verrast of verontrust bij opveer. Dat zou ik goed vinden. En afschuwelijk natuurlijk.
De programmering lijkt me dit jaar ook prima: een mooie mix van publiekstrekkend en onbekend. Grappig om nu eens zoals iedereen van buiten af tegen een heleboel mij volstrekt onbekende buitenlanders (uit de Filippijnen, Vietnam enzo) aan te kijken. En ik ben erg benieuwd naar de Verdediging van de Poëzie door Antjie Krog, dat zal wel een bevlogen en bewogen verhaal worden.

Wat is jouw relatie tot het thema van dit jaar?

Mijn persoonlijke relatie tot het hoofdthema van dit jaar is dat ik, net als zo’n beetje driekwart van alle andere dichters in Nederland geloof ik, een paar bijbelboeken van de NBV op Nederlandstalige poëtische kracht heb mogen toetsen. Maar afgezien daarvan ben ik in het algemeen erg geïnteresseerd in teksten die meer willen zijn dan tekst alleen: dus openbaring, de waarheid, wetgeving, etc. Als dat soort teksten ineens poëzie worden, is het soms de mooiste poëzie: geëngageerd in de meest weidse betekenis die dat kan hebben. Maar waar halen die teksten de euvele moed vandaan om zich als zodanig voor te doen? En waarom zijn er altijd weer mensen die erin trappen en fanatiek in ze geloven met alle gevolgen van dien?

Waarom vind jij dat mensen/lezers van Meander dit festival zouden moeten bezoeken m.a.w. wat zijn voor jou de hoogtepunten uit het programma?

Hoogtepunten van dit festival lijken wat mij betreft te gaan worden: het programma rond F. Harmsen ten Beek; het programma waarin Antjie Krog poëzie van de bosjesmannen in haar eigen vertaling voorleest (ik hoorde dat al eens doen en was diep onder de indruk); het programma ‘Tussen lyriek en religie’ waarin een aantal betrokkenen bij de NBV (onder wie dichter/criticus Piet Gerbrandy) met elkaar in gesprek gaat, ‘Bewerkingen en interpretaties’, waarin dichters nieuwe versies van heilige teksten hebben gemaakt; en ‘Oude en nieuwe psalmen’. Ook altijd zeer de moeite waard om met een glas bier in de hand bij te wonen: de Poetry Slam, dit jaar zelfs met de wereldtop die elkaar verbaal in de haren vliegt.

Wanneer betitel jij dit festival c.q. jouw presentatie daar als geslaagd?

Ik beschouw het festival als geslaagd als iedereen die het bezoekt na afloop minstens één nieuwe dichter erbij heeft waar hij of zij diep van onder de indruk is. Over bezoekersaantallen, publiciteitsbereik, boekenverkoop en andere voor subsidiegevers aantoonbare geslaagdheden hoef ik godzijdank niet meer na te denken.

---------

Marcel Möring: “Tijdens Poetry is er echt even een gemeenschap van dichters”

Möring kijkt uit naar een onbekende dichter uit Verweggistan

Marcel, hoe sta je tegenover dit festival, wat maakt het interessant voor jou om hier te presenteren?

Ik vind Poetry een van de mooiste literaire festivals die ik ken. Die concentratie van inhoudelijkheid en losheid tref je bijna nergens aan.
Voor de dichters moet het ook een bevredigend festival zijn. Het is meer dan voorlezen en wegwezen. Tijdens Poetry is er echt even een gemeenschap van dichters. Als presentator is het vooral interessant omdat je dankbaar werk doet. Een avond zo vormgeven dat een dichter op een presenteerblaadje naar het publiek wordt gebracht, dat is als water naar de dorstigen brengen.

Zie/merk je verschil in aanpak of opzet met andere jaren en zo ja hoe beoordeel je die verschillen?

Ik heb Poetry onder drie directeuren gepresenteerd en voor mij was de grootste verandering toen Tatjana Daan aantrad. Toen is het festival verjongd, meer en beter vormgegeven en transparanter geworden. Hoe het onder de nieuwe leiding is of wordt, weet ik nog niet. Het duurt een jaar of twee voordat de invloed van een nieuwe directie duidelijk is.
Maar de basis is er, dus het zal allemaal goedkomen.

Wat is jouw relatie tot het thema van dit jaar?

Ach, voor mij is elk boek heilig.

Waarom vind jij dat mensen/lezers van Meander dit festival zouden moeten bezoeken m.a.w. wat zijn voor jou de hoogtepunten uit het programma?

Dat zou ik niet kunnen zeggen. Mijn ervaring is dat het hoogtepunt soms een mij volslagen onbekende dichter uit Verweggistan blijkt te zijn, zo'n dichter die me na het festival nog maanden bezighoudt. Nee, je moet niet naar Poetry gaan vanwege de hoogtepunten, maar omdat het een week durende onderdompeling in poëzie is. Volgens mij heeft iedere
lezer dat een keer per jaar nodig.

Wanneer betitel jij dit festival c.q. jouw presentatie daar als geslaagd?

Het festival is geslaagd als bezoekers er minstens een gedicht of dichter aan overhouden en een presentatie is geslaagd als men vergeet wie de presentator is, maar zich de avond en de gedichten herinnert. En het is altijd meegenomen als het licht niet uitvalt en de presentator
niet over zijn eigen voeten struikelt.

Annette van den Bosch
Zeist, juni 2004